Więzienie św. Michała

Teren dzisiejszego Muzeum Archeologicznego przy ulicy Senackiej w XVII wieku przeszedł w ręce Karmelitów bosych, którzy wznieśli klasztor i kościół pod wezwaniem świętego Michała i świętego Józefa. W 1797 władze austriackie skasowały ten zakon, a obiekty zostały przeznaczone na cele  sądownicze i penitencjarne. Na miejscu kościoła pod koniec XIX wieku wniesiono nowy budynek sądowy.




Od początku istnienia więzienia Św. Michała przetrzymywano tam więźniów politycznych, wśród nich uczestników powstań narodowych – listopadowego (1830–1831 r.) i styczniowego (1863–1864 r.); powstania krakowskiego (1846 r.) i Wiosny Ludów, których więziono razem z pospolitymi kryminalistami. Od przełomu XIX i XX wieku do więzienia trafiali ówcześni opozycjoniści, organizatorzy i uczestnicy strajków robotniczych, studenci i działacze organizacji młodzieżowych. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Krakowa we wrześniu 1939 r. nowa administracja okupacyjna przejęła kontrolę nad dotychczasowym zakładem śledczym przy ulicy Senackiej 3. Więzienie miało przede wszystkim charakter karno-śledczy.
Przebywali w nim więźniowie, wobec których toczyło się  śledztwo, lub pozostający do dyspozycji policji, a także osoby skazane przez sądy niemieckie, sąd okręgowy w Krakowie, sądy grodzkie z Krakowa i okolic. W okresie okupacji w więzieniu przebywało  od 500 do 1000 więźniów. Egzekucje więźniów skazanych na karę śmierci, a także więźniów śledczych
(wobec których toczyło się jeszcze śledztwo) odbywały się w Przegorzałach oraz w Krzesławicach. Od lipca 1943 r. uruchomiono celę śmierci w piwnicach więzienia, gdzie wykonywano sądowe wyroki śmierci.

W 1945 r. więzienie św. Michała zostało przejęte przez władze komunistyczne i podlegało Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Zamykano tam razem z więźniami kryminalnymi,
nazistowskimi zbrodniarzami i kolaborantami również żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz innych formacji niepodległościowych i niezależnych organizacji politycznych. 18 sierpnia 1946 r. żołnierze 6. Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego
„Błyskawica” zajęli więzienie i uwolnili 64 więźniów. Po tej akcji władze komunistyczne umieszczały więźniów politycznych na Montelupich, samo więzienie św. Michała zlikwidowano 3 lata później. W roku 1954 władze Krakowa zdecydowały o przeznaczeniu zdewastowanych obiektów na siedzibę Muzeum Archeologicznego, które ostatecznie wprowadziło się do budynków w roku 1966, po zakończeniu odbudowy.

http://www.ma.krakow.pl/

http://ipn.gov.pl/bep/wystawy/dzieje-najstarsze-i-stare-gmachu-muzeum-archeologicznego-w-krakowie

http://www.sztetl.org.pl/en/article/krakow/13,places-of-martyrology/25062,wiezienie-sw-michala-przy-ul-senackiej-3-miejsce-kazni-osob-pochodzenia-zydowskiego/


zdjęcie:
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/173301:1/

Gmach więzienia. Na pierwszym planie widoczny strażnik.
Data: 1933-07
Zespół: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Sygnatura: 1-B-677-1